In gesprek met Mary van Mourik

Mary is van origine orthopedagoog. Helaas vond ze daar begin jaren ‘90 geen baan in en ging ze aan de slag in de commerciële dienstverlening; assesments en werving & selectie voor hoger opgeleiden. Ze merkte dat het commerciële haar toch niet trok en wilde weer in de rol van hulpverlener. Zelf werd ze jaren terug geconfronteerd met een burnout. Ze vond het lastig de juiste begeleiding te vinden en is diegene die haar toen ‘redde’ nog altijd dankbaar. Het opende de deur naar duurzaam herstel én naar een ander vak; ze volgde de opleidingen tot loopbaancoach en stresscoach. Tijdens het interview pakt ze regelmatig boeken en modellen uit haar kast en legt ze alles zorgvuldig uit. Naast dat ze zelfstandig loopbaan- en stresscoach is en werkzaam is voor cliënten van zusterorganisatie GradusGroep, is Mary als supervisor verbonden aan Vista Nova voor loopbaancoaches in opleiding.

Mary, jij bent expert op het gebied van chronische stress. Kun je hier wat meer over vertellen?
‘Jazeker. Bij een burnout wordt vaak gedacht dat het alleen tussen de oren zit, maar een burnout zit vooral in je lijf. Dit wil niet zeggen dat er geen psychologische of mentale componenten zijn. Bij een burnout is het stress-systeem te langdurig geactiveerd geweest terwijl er onvoldoende herstel tegenover stond. Hierdoor raak je uitgeput. Door voorlichting, opdrachten en oefeningen die ik aan cliënten geef tijdens de sessies, leren ze hoe hun stresssysteem werkt, wat er daadwerkelijk in hun lijf gebeurt en hoe ze daar invloed op uit kunnen oefenen. Ik werk op fysiek, mentaal en gedragsmatig niveau.’

Hoe doe je dat dan?
‘Mijn basis is de CSR methode (Chronische Stress Reversal). Uitgangspunt van deze methode is dat je eerst aan de slag gaat met de fysieke ontregeling; de meeste mensen zijn echt uitgeput. Ik werk daarbij graag met biofeedback. Bij stress gebeurt er van alles in het lichaam wat meetbaar is. Je kunt dus meten hoe iemand reageert op stress en of iemand kàn ontspannen, als hij màg ontspannen. Ik meet de ademfrequentie, hartslag, huidtemperatuur, spierspanning en de huidgeleiding. Leuk weetje: dat laatste wordt ook gebruikt bij leugendetectors. Je meet hierbij de vochtigheid van de vingertop en dat is simpel gezegd een maat voor de mentale alertheid van iemand. Tijdens de meting krijgt de klant kleine opdrachten (hersenkrakers), die het stresssysteem activeren. We kijken dan of de rust na de opdracht weer terugkeert in het lijf. Ik geef ook eenvoudige adem- en mindfulness oefeningen, om te kijken welk effect dat heeft op het stresssysteem. Inzicht in hoe stress werkt in je eigen lijf is zo belangrijk! Dan pas kun je er anders mee leren omgaan.

Er is niets mis met hard werken, maar zorg ook voor voldoende herstel om de accu weer op te laden

En hoe zit het dan met de psychologische component?
‘Bij chronische stress worden (te) veel stresshormonen aangemaakt. Dat kan invloed hebben op gedrag, emoties en het mentale functioneren van iemand. Zo zijn mensen bijvoorbeeld eerder vatbaar voor angst of depressie, worden ze ongeduldig, krijgen ze een kort lontje, gaan ze piekeren, meer eten of alcohol drinken, kunnen ze zich slecht concentreren en zijn ze slecht in het nemen van beslissingen. Depressieve en angstklachten kunnen dus voortkomen uit langdurige overbelasting. Het is ontzettend belangrijk bij de intake goede diagnostiek te doen. Is deze cliënt depressief OF heeft deze cliënt depressieve klachten veroorzaakt door een burnout. Als iemand weer tot rust komt, zie je vaak de depressieve klachten afnemen. Maar als ze depressie er eerder was, dan moet die eerst of tegelijkertijd behandeld worden en dan verwijs ik door. De overtuigingen die iemand heeft, zie je terug in gedrag. Als je alleen waardering denkt te krijgen door altijd ‘ja’ te zeggen en je thuis en op het werk altijd maar door gaat zonder voldoende rust te nemen, dan werkt dit uitputting in de hand. Herstel vraagt dan ook om het leren bijstellen van je overtuigingen. Daarbij hoort het aanleren van nieuw gedrag, zoals bijvoorbeeld het leren van ‘nee’ zeggen of daadwerkelijk pauze te nemen.’

Hoe reageren werkgevers op de ‘nieuwe medewerker’ met nieuw gedrag?
‘Een werkgever heeft er natuurlijk belang bij dat een medewerker duurzaam herstelt. Wanneer een medewerker terugkeert naar zijn oude werkgever, wordt er samen met de leidinggevende gepraat over het herstelproces en wat nodig is om goed te re-integreren.  Duurzaam herstel vraagt vaak om ander gedrag, bijvoorbeeld het duidelijker stellen van grenzen. Het kan soms wennen zijn voor collega’s als iemand altijd overal ‘ja’ op zei en nu beter afbakent. In de regel wordt het gewaardeerd dat een medewerker goed voor zichzelf zorgt en bijvoorbeeld ook leert om pauze te nemen, zodat de batterij weer goed opgeladen kan worden. Soms is het ook zoeken wat wel en niet mogelijk is op het werk. En altijd is een goede balans tussen werk en privé een item.

Wanneer een medewerker hersteld is en start bij een nieuwe werkgever, stimuleer ik mijn klanten om zoveel mogelijk het nieuwe gedrag direct neer te zetten en op die manier goed voor zichzelf te zorgen.’ Mary leert mensen een zelfzorgplan te maken zodat het herstel ook echt verduurzaamt. Hierin staat bijvoorbeeld wat iemands eerste alarmsignalen zijn bij stress en wat ze dan kunnen doen om het niet te laten oplopen.

Je bent als supervisor ook verbonden aan Vista Nova. Wat doe je daar?
‘Ik begeleid studenten met hun eigen versnelde Koersonderzoek en loop als het ware met ze mee gedurende de hele opleiding. Het gaat dan over hun eigen proces als mens en als loopbaancoach in spé en tegelijkertijd maken we uitstapjes naar de methodiek. Ik vind het erg inspirerend en iedere keer steek ik er zelf ook wat van op. Regelmatig werk ik met studenten die zelf ook met stress te maken hebben gehad in hun leven. Ze zaten niet meer op de juiste plek, doordat ze bijvoorbeeld targets moesten halen. Voor mij heel herkenbaar uit mijn eigen verleden!’

Ik werk het liefst onder de waterlinie

Waar begeleid je ze in?
‘Dat verschilt per student. Ik ga in op de behoefte van de student, maar leer ze natuurlijk wel werken met de instrumenten die we bij het Koersonderzoek gebruiken. Ik werk graag onder de waterlinie; mensen hebben vaak automatische gedrags- en denkpatronen die een functie hebben, maar waarvan ze zich niet altijd bewust zijn. Hier ga ik dieper op in. Vaak zijn dit ook thema’s waar de betreffende student tegenaan loopt. Dit is zo belangrijk omdat ze zelf het instrument zijn wanneer ze werken met cliënten. Ken uzelve! Tijdens de hele opleiding doen de studenten allerlei opdrachten en oefenen. Dit leidt tot bewustwording. Ik lok ze graag uit hun tent en hou er van om studenten hun kracht en talent te laten ervaren.’

Het klinkt echt allemaal heel psychologisch. Wat is het verschil tussen een psycholoog en een coach wanneer je het hebt over burnout patiënten?
‘Een klant van mij vatte dat eens heel mooi samen: ‘In therapie werd er gegraven en bij coaching zijn we gaan opbouwen.’ Bij de stresscoaching besteden we nadrukkelijk als eerste aandacht aan de fysieke component van een burnout, aan het herstel van de fysieke klachten Die insteek wordt meer en meer algemeen geaccepteerd. Het komt ook voor dat een klant tegelijkertijd bij een psycholoog loopt of daar later nog naar toe gaat om bijvoorbeeld oude onderliggende patronen te kunnen veranderen, of voor traumaverwerking. Het blijft maatwerk van persoon tot persoon. Zo kunnen we een klant adviseren om eerst naar een psycholoog te gaan als een onderliggende depressie de burnout mede veroorzaakt.’

Je bent al heel wat jaren bekend met de methode Hoogendijk van Vista Nova. Wat vind je hier zo goed aan?
‘Er wordt teruggekeken naar het verleden. Hoe je bent gevormd in je leven tot nu toe en wat je daaruit meeneemt. Bij de methode gaan we vooral uit van iemands drijfveren en kracht. Wat vond iemand als puber bijvoorbeeld leuk om te doen? Wat geeft iemand plezier? Wat ging altijd als vanzelf? Wat is écht belangrijk? Het gaat niet altijd om het vinden van dé grote passie. Mensen vinden het vaak lastig te beantwoorden wat hun passie is. Het gaat om werken met hart & ziel en tevreden zijn met de bijdrage die je levert. De inzichten die ontstaan tijdens het werken met deze methode, zorgen ervoor dat je echt in de onderlaag terecht komt van iemand, het gaat om wat werkelijk zin geeft. Van hieruit kun je de concrete vertaalslag maken naar wat dit betekent voor de loopbaan. Je kunt ook loopbaantesten doen, maar die zeggen Mary minder. Het is voor haar veel belangrijker over je innerlijke drijfveren na te denken en daar met je partner of vrienden over te praten.’

Wat raad je mensen aan die misschien loopbaancoach willen worden?
‘Als je twijfelt over het volgen van een Post-hbo opleiding tot loopbaancoach, raad ik aan naar open dagen te gaan en je intuïtie te volgen.’

Als laatste, wat zou je mensen willen meegeven?
‘Er zijn altijd mogelijkheden, zowel in je loopbaan als bij het herstellen van langdurige stress. Ik vind het altijd een hele prettige gedachte dat als iets niet lukt, je altijd weer opnieuw kunt beginnen. Die gedachte geeft ruimte. Veroordeel jezelf niet wanneer iets niet gaat, je hoeft je niet hopeloos te voelen. Met de juiste begeleiding is er zoveel mogelijk, meer dan je denkt!’